เช็ก 9 อาหารที่ห้ามกินหลังผ่าตัด พร้อมแนะนำอาหารที่ช่วยให้แผลหายไว
หลังการผ่าตัดทำศัลยกรรม นอกจากต้องพักฟื้นให้หายดีแล้ว สิ่งสำคัญในการดูแลตัวเองคือการรับประทานอาหารที่เหมาะสม ทางเราจึงได้รวบรวมอาหารที่ห้ามกินหลังจากการผ่าตัดเพื่อให้ทุกคนได้ทราบเป็นแนวทาง ดังต่อไปนี้
1. เครื่องดื่มแอลกอฮอล์
เป็นที่รู้กันว่าแม้แอลกอฮอล์ทำให้หลั่งสารแห่งความสุขออกมาในตอนที่ดื่ม แต่ผลเสียก็เยอะเช่นกัน ปกติต้องระวังให้ไม่ดื่มมากเกินไป แต่กับผู้ที่ต้องผ่าตัด ควรงดการดื่มแอลกอฮอล์ไปก่อนสักระยะเพราะอาจทำให้แผลผ่าตัดอักเสบ ร่างกายฟื้นตัวได้ช้า และอาจส่งผลให้เกิดการติดเชื้อ
2. อาหารในกลุ่มที่เสี่ยงก่อให้เกิดอาการแพ้
บางคนอาจแพ้อาหารบางชนิดอยู่แล้ว เช่น อาหารทะเล ซึ่งอาการแพ้ก่อให้เกิดความทรมานไม่น้อย ทั้งคัน มีผื่นขึ้น บางคนอาจเป็นหนักถึงขั้นมีผลต่อระบบหายใจ เกิดการหายใจไม่สะดวกจนหมดสติได้ ดังนั้นอาหารที่ก่อให้เกิดความเสี่ยงต่อการแพ้ จึงเป็นของต้องห้ามอีกอย่างที่ควรเลี่ยง ห้ามกินหลังผ่าตัด เพราะอาจทำให้มีผื่น ตุ่มขึ้นตามผิวหนังและลุกลามไปที่แผลผ่าตัดทำให้แผลติดเชื้อได้ อาหารกลุ่มเสี่ยงก่อให้เกิดการแพ้ เช่น
- อาหารทะเล เช่น กุ้ง หอย กั้ง ปู หมึกบางชนิด และปลา คนที่แพ้อาหารทะเลคือร่างกายมีการตอบสนองต่อระบบภูมิคุ้มกันในร่างกายผิดปกติ จึงเกิดอาการแพ้ขึ้น
- แป้งสาลีและกลูเต็น บางคนภูมิคุ้มกันร่างกายไวต่อแป้ง เมื่อกินเข้าไปจึงเกิดอาการแพ้ ดังนั้นควรหลีกเลี่ยงทั้งในยามปกติและโดยเฉพาะหลังการผ่าตัด เพื่อป้องกันอาการแพ้ที่อาจรุนแรงถึงขั้นความดันตก ช็อก และเสียชีวิตได้
3. อาหารเสริม
อาหารเสริมหรือยาลดน้ำหนัก เป็นอาหารอีกประเภทที่ผู้มีการผ่าตัดเกี่ยวกับตับ ห้ามกินหลังจากผ่าตัด เพราะจะส่งผลต่อตับโดยตรง ตับอาจเกิดการทำงานหนักมากเกินไป และแผลสมานได้ช้า จึงควรกินยาที่แพทย์จัดให้จะเหมาะสมต่อร่างกายมากกว่า
อาหารเสริมหรือวิตามินบางประเภทที่ควรงดหลังการผ่าตัด เพราะไม่อาจแน่ใจได้ว่ามีส่วนผสมที่ไม่ดีต่อแผลหรือไม่ อาจทำให้เลือดแข็งตัว และแผลมีการบวมช้ำมากกว่าเดิมซึ่งยากต่อการรักษา ได้แก่
- ยาลดน้ำหนัก
- อาหารเสริมกลูต้า
- น้ำมันปลา
- แอสไพริน
4. หน่อไม้
ควรเลี่ยงอาหารจำพวกหน่อไม้ดองไปก่อน เพราะบางทีขั้นตอนของการดองหน่อไม้อาจไม่สะอาดเพียงพอ จนก่อให้เกิดแบคทีเรียเจริญเติบโตอยู่ในหน่อไม้ และถ้านำมาปรุงอาหารโดยไม่ผ่านความร้อนจัด อาจทำให้เชื้อแบคทีเรียยังคงอยู่ เมื่อรับประทานไปอาจท้องเสียได้ ทำให้ร่างกายขาดน้ำ หรืออาจร้ายแรงถึงขั้นหายใจไม่ออก กล้ามเนื้ออ่อนแรง เป็นอันตรายต่อชีวิต
5. อาหารหมักดอง และอาหารสุกๆ ดิบๆ
อาหารหมักดองหรืออาหารสุกๆ ดิบๆ จัดอยู่ในประเภทของห้ามกินหลังผ่าตัดเช่นเดียวกับหน่อไม้ดอง ซึ่งไม่ได้เป็นปัญหามากเท่า แต่หากเลี่ยงในช่วงหลังผ่าตัดจะดีกว่า เนื่องด้วยความสะอาดของสิ่งที่รับประทานเข้าไปก็สำคัญเช่นเดียวกัน เพราะเชื้อแบคทีเรียที่ไม่ถูกกำจัดให้หมดไป เป็นต้นเหตุของการอักเสบที่แผลและติดเชื้อได้ รวมถึงความเค็มในอาหารหมักดองที่เป็นตัวกระตุ้นให้แผลบวมเช่นเดียวกัน
- อาหารหมักดองที่ควรเลี่ยง ได้แก่ ปลาร้า กะปิ ผลไม้ดองต่างๆ น้ำปลา แซลมอนดอง เป็นต้น
- อาหารสุกๆ ดิบๆ ที่ควรเลี่ยง ได้แก่ ลาบ น้ำตา อ่อม หมก หรือก้อยเนื้อ เป็นต้น
6. อาหารรสชาติเผ็ดร้อน
คนที่ทำศัลยกรรมจมูกควรเลี่ยงอาหารที่มีรสชาติเผ็ดร้อนไปก่อนสักระยะ เพราะรสชาติดังกล่าวจะไปกระตุ้นให้น้ำมูกไหลได้ง่าย แผลเลยหายช้าได้ อีกทั้งยังเสี่ยงต่อการติดเชื้อที่แผลด้วยเพราะน้ำมูกเต็มไปด้วยสิ่งสกปรกและเชื้อโรคที่สะสมอยู่ข้างใน
7. อาหารที่รสจัดหรือใส่เครื่องปรุงเยอะ
การใส่เครื่องปรุงลงในอาหารมากเกินไป อาจส่งผลให้แผลผ่าตัดหายช้าได้เหมือนกัน เพราะมีส่วนผสมของความหวาน หรือความเค็มที่ทำให้แผลบวมอยู่ ดังนั้นการทานอาหารอ่อนๆ จะช่วยให้แผลสมานได้เร็วขึ้น และร่างกายไม่ต้องรับความเสี่ยงอื่นๆ โดยเครื่องปรุงที่ควรเลี่ยงไปก่อนหลังการผ่าตัด เช่น
- น้ำตาล ผู้ป่วยเบาหวานควรระวังการได้รับน้ำตาลมากเกินไป เพราะนอกจากอาจมีภาวะน้ำตาลสูงแล้ว ยังเสี่ยงต่อการเกิดความผิดปกติของเกลือแร่ในร่างกาย และทำให้แผลหายช้าด้วย
- อาหารที่โซเดียมสูง เช่น บะหมี่กึ่งสำเร็จรูป โจ๊กสำเร็จรูป ผู้ที่ทำจมูกควรเลี่ยงไปก่อน เพราะความเค็มจะทำให้เกิดการบวมของแผลตามมา หรืออาจบวมทั้งหน้าได้ ดังนั้นควรงดการกินอาหารประเภทนี้ไปก่อน หลังจากที่ได้รับการผ่าตัด
8. ปิ้งย่าง-ชาบู
เมนูยอดนิยมของคนไทย มีให้เลือกกินทั้งเนื้อสัตว์ ผัก และอื่นๆ ซึ่งดูแล้วอาจเป็นอาหารที่ไม่น่าจะต้องหลีกเลี่ยงหลังการผ่าตัด เพราะเราสามารถเลือกรสชาติหรือวัตถุดิบกินเองได้ แต่ทั้งปิ้งย่าง ชาบูนี้ เป็นอาหารที่ต้องลงมือทำเอง จึงเสี่ยงที่จะได้กินแบบสุกๆ ดิบๆ รวมถึงระหว่างกินต้องเจอความร้อนจากหน้าเตา หน้าหม้ออยู่ตลอด หากหลีกเลี่ยงไปก่อน จะช่วยให้แผลผ่าตัดหายได้ไวขึ้นมากกว่า
9. สมุนไพรจีน
บางคนหวังจะทานสมุนไพรเพื่อให้เป็นการฟื้นฟูตนเองหลังผ่าตัด เช่น เพี่อนจือหวัง ซึ่งเป็นสมุนไพรจีนโบราณที่ใช้รักษาโรคมาเป็นพันปีและลดบวมได้เป็นอย่างดี แต่ไม่ได้มีผลบอกชัดเจน อย่างไรถ้าต้องการกิน ควรแจ้งแพทย์ให้พิจารณาก่อน รวมถึงโสมหรือแปะก๊วย ที่มีฤทธิ์ส่งผลต่อการแข็งตัวของเลือด ทำให้เลือดหยุดไหลช้า อาจทำให้แผลที่ผ่าตัดมาบวมได้
อาหารแบบไหนที่ควรกินหลังผ่าตัด ตัวช่วยให้แผลสมานไว
เมื่อได้ทราบอาหารที่ห้ามกินหลังจากผ่าตัดแล้ว มาดูว่ามีอะไรบ้างที่สามารถกินได้และยังช่วยให้แผลสมานได้เร็ว เพื่อจะได้เป็นแนวทางสำหรับการประกอบอาหารหรือเลือกกินอาหารหลังจากผ่าตัด
โปรตีน
โปรตีนจากไข่ ถั่ว หรือธัญพืชต่างๆ มีประโยชน์ไม่น้อย เพราะช่วยสร้างเนื้อเยื่อและซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอได้เป็นอย่างดี อีกทั้งยังช่วยลดความเสี่ยงของการติดเชื้อได้อีกด้วย ดังนั้น ความเชื่อหรือความสงสัยที่ว่าทำศัลยกรรมแล้วจะสามารถกินไข่ได้ไหม แล้วมีคนห้ามกิน ขอบอกเลยว่าสามารถกินได้ เพียงแค่ต้องระวังในกลุ่มคนที่มีอาการแพ้ และกินในปริมาณที่พอเหมาะ จึงจะดีกับร่างกายและช่วยฟื้นฟูหลังผ่าตัดได้ดีกว่าเดิม
ธาตุเหล็กและสังกะสี
ในธาตุเหล็กและสังกะสีมีสารอาหารที่เป็นส่วนช่วยให้เกิดการผลิตเซลล์ผิวใหม่ และทำให้แผลสมานได้เร็วกว่าเดิม จึงควรเลือกกินอาหารพวกไข่ ปลา อาหารทะเลสำหรับผู้ที่ไม่แพ้ และการกินผักใบเขียวก็จะช่วยได้เช่นเดียวกัน เพราะมีส่วนช่วยในการดูดซึมธาตุเหล็กที่เป็นส่วนประกอบสำคัญของเม็ดเลือดแดงให้ทำหน้าที่ลำเลียงออกซิเจนไปยังบาดแผล ทำให้แผลได้รับการฟื้นตัวได้ดีขึ้น
ไขมันดี
อีกหนึ่งประเภทอาหารที่ช่วยในเรื่องการฟื้นตัวหลังการผ่าตัด ทำให้แผลสมานได้เร็วขึ้นก็คือไขมันดี เพราะมีการสลายโปรตีนจากกล้ามเนื้อมาใช้เป็นพลังงานเพื่อสร้างและซ่อมแซมเยื่อหุ้มเซลล์ ทำให้แผลหายได้เร็วมากขึ้น ดังนั้น การได้รับไขมันดีจะช่วยให้แผลผ่าตัดสมานได้ดีกว่าเดิม โดยไขมันดีที่สามารถเลือกกินได้นั้น ได้แก่
- น้ำมันมะกอก
- น้ำมันรำข้าว
- ถั่วลิสง
- เม็ดมะม่วงหิมพานต์
- อัลมอนด์ เป็นต้น
น้ำ
แน่นอนว่าน้ำเปล่าคือสิ่งที่ดีต่อร่างกายอยู่แล้ว เพราะนอกจากช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคร้ายอย่างความดันโลหิตสูง หรือมะเร็งลำไส้ ยังช่วยลดอาการอ่อนเพลียจากภาวะร่างกายขาดน้ำได้อีกด้วย จึงเหมาะกับคนที่ทำการผ่าตัดมาเป็นอย่างยิ่ง เนื่องจากภายหลังเข้ารับการผ่าตัดแล้วไม่ได้ดื่มน้ำหรือดื่มน้อย อาจทำให้เซลล์ผิวแห้ง การสมานตัวของแผลจึงทำได้ช้าลงกว่าเดิม ดังนั้นจึงควรดื่มน้ำให้เป็นนิสัย โดยดื่มเฉลี่ยวันละ 8 – 10 แก้ว เพื่อให้ร่างกายได้รับน้ำอย่างเพียงพอ จึงจะส่งผลดีต่อสุขภาพและทำให้หลังเข้ารับการผ่าตัดแผลมีการสมานได้เร็ว และฟื้นตัวได้ง่ายกว่าเดิมด้วย
คำถามที่พบบ่อย
เมื่อได้รู้จักกับอาหารที่ห้ามกินหลังจากเข้ารับการผ่าตัด รวมไปถึงอาหารที่สามารถกินได้เพื่อช่วยให้ร่างกายฟื้นตัวได้ดีหลังผ่าตัดแล้ว บางคนอาจยังมีข้อสงสัยหลงเหลืออยู่ และทางชัญญาคลินิกก็จะขอคลายข้อสงสัยให้ตรงนี้
หลังศัลยกรรมกินไข่ได้ไหม หรือทำให้เป็นคีลอยด์หรือไม่
หลังศัลยกรรมกินอาหารทะเลได้ไหม
สรุปอาหารที่ห้ามกินหลังผ่าตัดพร้อมแนะนำอาหารที่ช่วยให้แผลหายไว
อาหารที่ห้ามกินหลังการผ่าตัดนั้นมีหลายอย่าง เช่น ของหมักดอง อาหารที่ไม่ผ่านการปรุงสุก สุรา หรือแม้กระทั่งอาหารที่มีรสชาติเผ็ดร้อน และใส่เครื่องปรุงเยอะ เพราะอาจส่งผลทำให้แผลสมานตัวได้ช้า หรือเกิดการอักเสบติดเชื้อตามมาได้ เพื่อความปลอดภัยหลังจากผ่าตัดจึงควรกินอาหารอ่อนๆ ที่ดีต่อสุขภาพ เช่น โปรตีน อาหารที่มีธาตุเหล็กและสังกะสีเพื่อลำเลียงออกซิเจนไปเลี้ยงที่แผลเพื่อให้หายเร็ว และดื่มน้ำเยอะๆ เพื่อทดแทนที่ร่างกายสูญเสียน้ำไป สิ่งสำคัญคือปฏิบัติตัวตามแพทย์สั่งและทานยาให้ครบ จะดีกับการดูแลตนเองหลังการผ่าตัดหรือทำศัลยกรรมมาก
