ขนคุด อีกหนึ่งปัญหากวนใจ ที่ทำให้ผิวไม่เรียบเนียน
ขนคุด ปัญหาผิวที่พบได้มากในผู้ใหญ่ โดยพบว่า 40% ของผู้ใหญ่มักมีปัญนี้ และ 1 ใน 3 ของผู้ที่มีปัญหาขนคุดมักมีประวัติว่าคนครอบครัวก็เผชิญกับปัญหานี้ด้วยเช่นกัน! หลายคนอาจคิดว่าขนคุดเป็นปัญหาผิวที่เกิดจากการกำจัดขนเท่านั้น แต่จริงๆ แล้วขนคุดมีสาเหตุที่ละเอียดกว่านั้น
Better Me Clinic จึงจะชวนทุกคนมาทำความรู้จักกับขนคุดให้มากขึ้นว่าแท้จริงแล้วขนคุดคืออะไร? มีสาเหตุมาจากอะไร? พร้อมแนะนำวิธีรักษาและป้องกันขนคุดอย่างละเอียด ร่วมหาคำตอบได้ที่บทความนี้เลย
ขนคุดคืออะไร? มีสาเหตุมาจากอะไร?
ขนคุด (Keratosis Pilaris) คือ ภาวะทางผิวหนังที่เกิดการอุดตันบริเวณรูขุมขน เนื่องจากเซลล์ผิวหนังของเรามีการแบ่งตัวมากเกินไป ทำให้เกิดการสะสมของเคราตินบนชั้นผิวหนังจนขนไม่สามารถงอกขึ้นมาทะลุชั้นผิวได้ตามปกติ
โดยทางการแพทย์ยังไม่สามารถระบุได้อย่างแน่ชัดว่าขนคุดเกิดจากปัจจัยใด แต่มีความเป็นไปได้ว่าอาจเกิดจากการถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมหรือการเกิดร่วมกับโรคผิวหนังบางอย่าง เช่น โรคภูมิแพ้ผู้หนัง นอกจากนี้ขนคุดยังพบได้มากในผู้ที่มีผิวแห้งและผู้ที่กำจัดขนผิดวิธี รวมถึงพบว่าผู้ใหญ่กว่า 40% มีปัญหาขนคุด
อาการของขนคุด
อาการของขนคุดที่สามารถสังเกตได้ คือ มีตุ่มนูนขนาดเล็กขึ้นตามผิวหนังที่มีจุดเส้นขน หากลูบบริเวณที่มีอาการจะรู้สึกว่าผิวหยาบกร้าน สากมือ ไม่เรียบเนียน ส่วนมากมักเกิดในบริเวณแขนส่วนบน ต้นขา รักแร้ ก้น และแก้ม ซึ่งมักจะมีอาการแย่ลงเมื่อความชื้นในอากาศลดลง เช่น ฤดูหนาว หรือห้องที่ใช้เครื่องปรับอากาศเป็นเวลานาน
หากอยู่ในสภาวะปกติจะไม่ทำให้เกิดความรู้สึกคันหรือเจ็บแต่อย่างใด แต่หากไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกวิธีอาจพัฒนาไปสู่การเป็นขนคุดอักเสบที่ก่อให้เกิดความเจ็บปวดได้
ขนคุดเกิดขึ้นในบริเวณใดได้บ้าง?
เนื่องจากขนคุดเป็นความผิดปกติที่เกิดจากการสร้างเคราตินของผิวหนังไปขัดขวางการงอกใหม่ของเส้นขน ทำให้บริเวณที่เกิดขนคุดได้คือทุกบริเวณที่มีเส้นขนเกิดขึ้นตามธรรมชาติ ซึ่งแต่ละจุดอาจมีโอกาสในการเกิดปัญหานี้มากน้อยแตกต่างกัน โดยขนคุดสามารถพบได้มากในบริเวณเหล่านี้
- แขนและขา เป็นบริเวณที่มีพื้นที่กว้าง อีกทั้งยังเป็นจุดที่สัมผัสกับอากาศและมลภาวะโดยตรง ทำให้เป็นบริเวณที่เกิดขนคุดได้ง่ายที่สุด
- รักแร้ อีกหนึ่งบริเวณที่พบปัญหาขนคุดได้มาก เนื่องจากหลายๆ คนมักขาดความมั่นใจเมื่อมีขนรักแร้ ทำให้ต้องพยายามหาวิธีกำจัดขนด้วยตัวเอง ซึ่งบางคนอาจเลือกวิธีการกำจัดขนที่ผิดและส่งผลให้เกิดขนคุดได้
- ก้นและที่ลับ เป็นบริเวณที่มีผิวบอบบางและมีความไวต่อการเปลี่ยนแปลงเคราตินมาก แต่เดิมผิวบริเวณนี้ก็เกิดขนคุดได้ง่ายอยู่แล้ว หากยิ่งไปกระตุ้นด้วยการกำจัดขนที่ผิดวิธีก็จะทำให้มีโอกาสเกิดขนคุดได้สูงขึ้น
- ใบหน้า ถึงแม้ขนบริเวณใบหน้าจะสังเกตเห็นได้ยากเนื่องจากเป็นขนเส้นอ่อน แต่รูขุมขนบริเวณนี้กลับเป็นบริเวณที่มีการผลิตน้ำมันและสะสมเคราตินได้มากกว่าบริเวณอื่นๆ ทำให้ง่ายต่อการอุดตันของรูขุมขน
- แผ่นหลัง เป็นบริเวณที่มีการสะสมของสารเคมีตกค้างหลังการสระผมมากที่สุด รวมถึงยังเป็นบริเวณที่มีความอับชื้นจากการสะสมของเหงื่อไคล จึงอาจพบขนคุดในบริเวณนี้ได้
ขนคุดอันตรายไหม?
ขนคุดเป็นความผิดปกติของผิวหนังที่ไม่ก่อให้เกิดอันตรายและไม่ส่งผลกระทบใดๆ ต่อร่างกาย แต่ถ้าหากเกิดอาการขนคุดอักเสบ ก็จะทำให้มีอาการบวม แดง คัน และสร้างความรำคาญ รวมถึงส่งผลกระทบต่อความมั่นใจได้หากเกาจนเป็นรอยแผลเป็น
ซึ่งปัญหาขนคุดนั้นจะค่อยๆ ลดลงเมื่ออายุเพิ่มมากขึ้น ถ้าหากมีความกังวลสามารถพบแพทย์ผิวหนังเพื่อขอคำปรึกษาได้ โดยการตรวจจะเน้นไปที่ตรวจหาโอกาสที่ขนคุดจะมีอาการเรื้อรัง ตรวจสอบความจำเป็นในการรักษา ก่อนที่แพทย์จะแนะนำวิธีการดูแลตนเองและวิธีการรักษาขนคุด
ขนคุดอักเสบคืออะไร?
ขนคุดอักเสบ คือ ภาวะติดเชื้อบริเวณที่มีการอุดตันของรูขุมขน ทำให้บริเวณตุ่มขนเป็นหนอง อักเสบ บวม แดง และเกิดความรู้สึกเจ็บปวด นอกจากนี้หากเกาบริเวณที่เป็นขนคุดอักเสบมากๆ ก็อาจก่อให้เกิดแผลเป็นได้ สำหรับสิ่งที่จะกระตุ้นให้เกิดขนคุดอักเสบมีดังนี้
- การมีเส้นขนหยิก เมื่อเส้นขนลักษณะนี้มีการเจริญเติบโตอยู่ใต้ผิวจะทำให้เส้นขนม้วนงอมากกว่าเส้นขนโดยทั่วไป ซึ่งอาจทำให้รู้สึกระคายเคืองและเสี่ยงต่อการอักเสบได้
- การใช้มีดโกนกำจัดขน จะทำให้เส้นขนที่ยังเหลืออยู่สั้นและอยู่ใกล้กับผิวหนังมากเกินไป จนทำให้มีความเสี่ยงที่เส้นขนงอกใหม่จะชนกับเส้นขนเดิมแล้วมุดเข้าไปเติบโตใต้ผิวหนัง
วิธีรักษาขนคุด
อย่างที่กล่าวไปข้างต้นว่าขนคุดเป็นเป็นความผิดปกติของผิวหนังที่ไม่ก่อให้เกิดอันตรายร้ายแรงใดๆ ต่อร่างกายและจะค่อยๆ หายไปเอง แต่ถ้าหากอยากให้อาการดีขึ้นก็สามารถเลือกรักษาขนคุดด้วยตนเอง หรือเข้ารับการรักษาโดยแพทย์ได้ โดยแต่ละวิธีสามารถทำได้ดังนี้
วิธีรักษาขนคุดด้วยตนเอง
การรักษาขนคุดด้วยตนเองจะเน้นไปที่การฟื้นฟูความชุ่มชื้น กำจัดเซลล์ผิวที่ตายแล้ว ร่วมกับการบำรุงผิวเพื่อป้องกันการอุดตันของรูขุมขน โดยอาจเลือกรักษาได้ด้วยวิธีเหล่านี้
- การถอนขนคุด เป็นวิธีที่สามารถใช้ได้ในกรณีที่เส้นขนโผล่ขึ้นมาเหนือรูขุมขนเล็กน้อยด้วยการค่อยๆ ใช้แหนบดึงเส้นขนให้หลุดออกมา โดยวิธีนี้จะช่วยให้ขนคุดหายได้ แต่ถ้าหากทำแรงจนเกินไปอาจทำให้เกิดการระคายเคืองและอักเสบได้
- การสครับผิว จะช่วยกำจัดเคราตินและเซลล์ผิวที่ตายแล้วให้หลุดออก ช่วยให้ผิวบางลง และขนสามารถหลุดออกมาจากรูขุมขนได้ง่ายขึ้น โดยการสครับผิวควรเลือกใช้ผลิตภัณฑ์จากธรรมชาติ เพื่อช่วยให้ผิวได้รับการปลอบประโลม ลดการอักเสบของผิว รวมถึงช่วยลดการอุดตันของรูขมขนได้
- ใช้มอยเจอร์ไรเซอร์ เป็นผลิตภัณฑ์บำรุงผิวชนิดหนึ่งที่ถูกพัฒนาขึ้นเพื่อเพิ่มความชุ่มชื้นและกักเก็บน้ำให้กับผิว ทำให้ผิวอยู่ในภาวะที่สมดุล มอยเจอไรเซอร์จะช่วยลดความแห้งกร้านบริเวณที่เกิดขนคุด รวมถึงยังช่วยบรรอาการบวมของตุ่มขนคุดได้อีกด้วย
หากรักษาด้วยวิธีดังกล่าวแล้วยังไม่ดีขึ้นสามารถไปพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยและรับใบสั่งยาเพื่อกลับมารักษาด้วยตนเองต่อที่บ้านได้ โดยแพทย์มักจะจ่ายยาดังนี้
- ผลิตภัณฑ์ที่ช่วยกำจัดเซลล์ผิวที่ตายแล้ว เช่น ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของกรดไกลโคลิก (AHA) กรดซาลิไซลิก (BHA) หรือเลือกยายูเรียครีม (Urea Cream) ซึ่งนอกจากจะช่วยผลัดเซลล์ผิวแล้ว ยังช่วยให้ความชุ่มชื้นแก่ผิวอีกด้วย
- ผลิตภัณฑ์ที่ช่วยป้องกันการอุดตันรูขุมขน การใช้ครีมหรือยาที่มีส่วนผสมของวิตามินเอและเรตินอยด์จะช่วยให้เซลล์หมุนเวียนได้ดีขึ้นและช่วยลดโอกาสการเกิดรูขุมขนอุดตัน
สิ่งที่ต้องรู้อย่างหนึ่งคือ ยาที่ใช้รักษาขนคุดส่วนใหญ่จะทำให้ผิวบางและไวต่อแสงแดด เพราะฉะนั้นผู้ที่ใช้ยาจึงควรหลีกเลี่ยงการเผชิญแสงแดดจ้า โดยการสวมใส่เสื้อที่ปกคลุมผิวก่อนการออกไปทำกิจกรรมกลางแจ้งและควรทาครีมกันแดดร่วมด้วยเสมอ
นอกจากนี้ตัวยาที่กล่าวไปข้างต้นยังมีความเข้มข้นที่หลากหลาย ควรปรึกษาแพทย์และเภสัชก่อนใช้ยารวมถึงปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัดเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุด
ส่วนในผู้ที่มีขนคุดอักเสบ อาจปรึกษาเภสัชกรเพื่อรับยาปฏิชีวนะ เช่น เซฟาเลกซิน (Cephalexin) ซึ่งมีฤทธิ์ในการต้านเชื้อแบคทีเรีย โดยรับประทานต่อเนื่อง 10 วัน หลังครบกำหนดก็จะทำให้อาการอักเสบดีขึ้นอย่างสังเกตได้
วิธีรักษาขนคุดด้วยวิธีการทางการแพทย์
การรักษาขนคุดด้วยตนเองจะต้องอาศัยวินัยและใช้ระยะเวลาพอสมควรกว่าจะเห็นผล หากต้องการให้การรักษาขนคุดให้เห็นผลอย่างรวดเร็วอาจเลือกเข้ารับการรักษาด้วยการทำหัตถการจะเหมาะสมกว่า โดย Better Me Clinic ขอแนะนำการทำ IPL และเลเซอร์กำจัดขน
1. การทำ IPL
การทำ IPL (Intense Pulsed Light) เป็นหนึ่งในวิธีกำจัดขนด้วยพลังงานแสงที่มีความยาวคลื่นกว้างตั้งแต่ 515-1,200 นาโนเมตร โดยคลื่นแสงที่ส่งเข้าไปใต้ผิวจะจับกับเมลาโนไซต์หรือตัวนำแสงของรากขนจนเกิดเป็นความร้อนและทำลายรากขน หากทำต่อเนื่องก็จะช่วยลดปัญหาขนคุดได้ดี
2. การเลเซอร์กำจัดขน
ในผู้ที่ทำ IPL แล้วไม่เห็นผล แพทย์อาจแนะนำให้เลือกกำจัดขนด้วยเลเซอร์ที่มีกระบวนการทำงานคล้ายกันแทน แต่การเลเซอร์กำจัดขนจะใช้พลังงานเลเซอร์ที่มีความยาวคลื่นเฉพาะและมีโฟกัสที่แคบกว่า ทำให้สามารถลงไปทำลายรากขนได้อย่างแม่นยำโดยที่ไม่รบกวนบริเวณรอบๆ
นอกจากนี้เลเซอร์กำจัดขนยังมีหลากหลายชนิดให้เลือกใช้ตามความเหมาะสมของสภาพผิวแต่ละคน เช่น Ruby laser และ Alexandrite laser เหมาะกับผู้ที่มีผิวขาว หรือ Long Pulsed ND: YAG และ Diode Laser ที่เหมาะสำหรับผิวชาวเอเชีย
สำหรับการทำ IPL และเลเซอร์กำจัดขน นอกจากจะช่วยทำลายรากขนแล้ว ยังช่วยลดอาการแดงของผิวหนังหลังทำด้วย แต่ทั้งสองหัตถการนี้ยังไม่สามารถลดความขรุขระของผิวได้ หากต้องการให้ผิวเรียบเนียนมากขึ้นอาจจะต้องทำทรีตเมนต์ผิวร่วมด้วย
วิธีป้องกันการเกิดขนคุด
เนื่องจากสาเหตุของการเกิดขนคุดยังไม่สามารถระบุได้แน่ชัด แต่การดูแลผิวอย่างเหมาะสมอาจลดโอกาสที่จะเกิดขนคุดรวมถึงลดความรุนแรงเมื่อเกิดขนคุดขึ้นได้ โดยแนวทางการป้องกันขนคุดสามารถทำได้ดังนี้
- อาบน้ำอย่างถูกวิธี หลีกเลี่ยงการอาบน้ำอุ่นและการอาบน้ำที่นานเกินไป เนื่องจากวิธีดังกล่าวจะชำระล้างความมันบนผิวออกไปจนหมด ทำให้ผิวขาดความชุ่มชื้นได้และเกิดการระคายเคืองได้
- เปลี่ยนผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดผิว โดยหลีกเลี่ยงสบู่หรือครีมอาบน้ำที่มีส่วนผสมของพาราเบน แอลกอฮอล์ และน้ำหอม ควรเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่อ่อนโยนต่อผิวและควรมีค่า pH ไม่เกิน 10 เพราะหากสูงกว่านั้นอาจทำให้ผิวแห้งและระคายเคืองได้
- บำรุงผิวด้วยผลิตภัณฑ์ให้ความชุ่มชื้น การเติมความชุ่มชื้นให้กับผิวเป็นประจำด้วยการใช้มอยเจอร์ไรเซอร์ จะช่วยให้ผิวชุ่มชื้นและอยู่ในสภาวะสมดุล เกราะป้องกันผิวจึงแข็งแรงและยากต่อการเกิดปัญหาผิว
- หลีกเลี่ยงการกำจัดขนด้วยตนเอง ถึงแม้การกำจัดขนด้วยตนเองจะเป็นวิธีที่ง่ายและสะดวก แต่หากทำอย่างผิดวิธีก็อาจทำให้เซลล์ผิวหนังบริเวณนั้นถูกรบกวน ง่ายต่อการเกิดการเกิดปัญหาผิว และเสี่ยงที่จะเกิดรูขุมขนอุดตันได้
- หลีกเลี่ยงการสวมใส่เสื้อผ้าพอดีตัว หรือใส่เสื้อผ้าที่รัดแน่นเป็นประจำ เพราะอาจทำให้ผิวหนังและรูขุมขนเสียดสีกับเสื้อผ้ามากเกินไป รวมถึงเสื้อผ้ายังเป็นแหล่งสะสมของเหงื่อและแบคทีเรียด้วย การที่สวมใส่เสื้อผ้ารัดแน่นเป็นประจำจึงไม่เพียงแต่จะเพิ่มความเสี่ยงต่อการเป็นขนคุด แต่ยังเพิ่มโอกาสที่จะทำให้ขนคุดอักเสบได้
เห็นได้ว่าถึงแม้เราจะยังไม่ทราบสาเหตุของการเกิดขนคุดอย่างแน่ชัด แต่ก็สามารถป้องกันและดูแลผิวให้ห่างไกลจากปัญหานี้ได้ ถ้าคุณอยากรักษาขนคุดให้ได้ผลลัพธ์ทันที! และรักษาได้อย่างตรงจุด! สามารถติดต่อเข้ามาได้ที่ Better Me Clinic เพื่อให้คุณหมอประเมินปัญหาและแนะนำหัตถการที่เหมาะสมแบบเคสบายเคส
หากสนใจ สามารถติดต่อนัดหมายได้ที่เบอร์โทรศัพท์ 02-059-8118, 088-603-2641 หรือไลน์ @bettermeclinic ปรึกษาคุณหมอฟรี ไม่มีค่าใช้จ่าย รับรองว่าคุณจะมีผิวสวยๆ กลับบ้านไปอย่างแน่นอน!
- Cerave, ขนคุด อาการของผิวแห้งหยาบกร้านไม่เรียบเนียนแก้อย่างไรดี? (https://www.cerave.co.th/blog/how-to-fix-dry-keratosis-pilaris), 14 กุมภาพันธ์ 2567.
- HDmall, รู้จักการกำจัดขนรักแร้ด้วยเลเซอร์ และ IPL (https://hdmall.co.th/c/what-is-the-difference-between-laser-and-ipl-underarms-hair-removal), 14 กุมภาพันธ์ 2567.
- Hello คุณหมอ, ขนคุดอักเสบ เกิดจากอะไร มีวิธีรักษาและดูแลตัวเองอย่างไรบ้าง
- (https://hellokhunmor.com/สุขภาพผิว/ขนคุดอักเสบ-เกิดจากอะไร/), 14 กุมภาพันธ์ 2567.
- Pobpad, TRETINOIN (เตรทติโนอิน) (https://www.pobpad.com/tretinoin-เตรทติโนอิน), 14 กุมภาพันธ์ 2567.
- Pobpad, UREA CREAM (ยูเรีย ครีม) (https://www.pobpad.com/urea-cream-ยูเรีย-ครีม), 14 กุมภาพันธ์ 2567.
- Pobpad, ขนคุด (https://www.pobpad.com/ขนคุด), 14 กุมภาพันธ์ 2567.
